Lần cuối cùng nghe gà đang gáy trưa bên sông là khi nào, tôi không còn nhớ lắm. Nhưng chỉ cần khép hờ mắt lại, tôi sẽ tưởng tượng ra. Phải là một miền quê nào đó yên ắng lắm. Nắng trưa lấp loáng mặt sông. Nóng. Cơ hồ không có ai ngoài đồng, hay trên đường. Mọi hoạt động tạm thời dừng lại. Cả cây cối cũng cơ hồ thiu thiu ngủ. Giữa khung cảnh gần như tuyệt đối yên tĩnh đó, chợt vang lên tiếng một chú gà giở quẻ, làm náo động một thoáng không gian trưa.
***
Cách đây vài
tuần, hai chị em tôi đánh xe đưa ba má về quê sau mấy tuần an dưỡng ở Sài Gòn. Những
chuyến đi khác, nếu đi cùng sắp nhỏ và sắp to, tôi thường mở những thể loại nhạc
sôi động hơn, phù hợp với tuổi hoa niên thời đại phôn khôn, như Imagine
Dragons, hoặc Sơn Tùng MTP. Nhưng lần này, để chiều chuộng cái tai của người
U90, tôi mở Văn Cao, Phạm Duy, Đoàn Chuẩn – Từ Linh. Chính trong chuyến đi này
chúng tôi nghe lại Mùa xuân đầu tiên.
Rồi dặt
dìu mùa xuân theo én về
Mùa bình thường mùa vui nay đã về
mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên
Với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
một trưa nắng cho bao tâm hồn
Bài hát ra
đời năm 1976, sau khi kết thúc chiến tranh. Phải không còn tiếng súng, tiếng
bom, thì mới có những buổi trưa làng quê yên ắng đến nỗi ta có thể nghe được tiếng
“gà đang gáy trưa bên sông.”
Giữa bao tưng
bừng của những ca khúc ca ngợi thống nhất thì ít mà chiến thắng thì nhiều, Mùa
xuân đầu tiên dìu dặt một mình một cõi. Âm nhạc vẫn có nét vui, nhưng không
vui theo kiểu hồ hởi, phấn khởi, mà là cái vui lẫn trong cái ngùi ngùi. Nhạc sĩ
vẫn gọi mùa xuân ấy là “mùa vui”, nhưng đồng thời cũng gọi ấy là “mùa bình thường”.
Phải rất lớn, thì mới có thể nhìn nhận mùa
xuân đầu tiên sau chiến tranh là điều bình thường, và phải là, nên là “mùa bình
thường”, chứ không phải mùa của tự hào hay mùa của quang vinh. Và điều cần làm,
nên làm khi ấy là “từ nay người biết yêu người…”. Giai điệu ấy, lời nhạc ấy,
tuy đằm thắm, sâu xa, nhưng lạc quẻ, khiến bài hát bị cất đi một thời gian khá
lâu.
***
Bây giờ,
không cần phải đợi xuân về ta mới nghe hay hát Mùa xuân đầu tiên. Bất cứ lúc nào
muốn ta cũng có thể ngâm nga:
Giờ dặt
dìu mùa xuân theo én về
Mùa bình thường, mùa vui nay đã về.
Mùa xuân mơ ước ấy xưa có về đâu
với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
một trưa nắng thôi hôm nay mênh mông.
Điều đáng
buồn là, bây giờ tuy không còn bom rơi, đạn nổ, nhưng tiếng gà gáy trưa đã trở
nên quá xa xỉ. Thường, buổi trưa, ta chỉ có thể nghe tiếng đục đẽo, tiếng xe rồ
máy, hay tiếng karaoke.
